Czym jest Studyjny Magazyn Archeologiczny
Budowa Studyjnego Magazynu Archeologicznego jest pilotażowym projektem na skalę kraju, którego zadaniem ma być rozwiązanie problemu magazynowania zabytków archeologicznych, które pozyskiwane są podczas wszelkiego rodzaju prac budowlanych czy remontowych. Należy pamiętać, że wszystkie pozyskiwane w trakcie badań zabytki archeologiczne stanowią własność Skarbu Państwa, a ich zabezpieczenie (przechowywane) leży w kompetencji Urzędów Konserwatorskich. Urzędy z kolei, zmagając się nieustannie z brakiem miejsc magazynowych, najczęściej przenoszą ten obowiązek na instytucje, firmy lub osoby fizyczne, które zobowiązane są do przeprowadzenia badań archeologicznych. Jeśli konserwator nie wskaże miejsca magazynowania, podmiot wykonujący badania sam musi zawrzeć umowę z placówką muzealną, która zgodzi się przyjąć w depozyt odkryte podczas badań zabytki. Kolejny problem powstaje przy naukowym opracowywaniu zabytków, a następnie ich zabezpieczaniu. Wszystkie te działania wymagają miejsca, którym badacze nie dysponują. Placówki muzealne i instytuty badawcze, najczęściej również nie mają możliwości udostępniania swoich powierzchni do opracowywania zabytków, które nie zostały pozyskane przez nie same.
Mając świadomość tych problemów Stowarzyszenie „Castellum”, od lat funkcjonujące w obszarze ochrony zabytków i archeologii, podjęło inicjatywę budowy Studyjnego Magazynu Archeologicznego na bazie zaadaptowanych budynków folwarcznych zlokalizowanych przy wieży książęcej w Siedlęcinie. Koncepcja magazynu opracowana została po dokonaniu przeglądu tego typu placówek w innych krajach europejskich i obejmuje nie tylko funkcje czysto magazynowe, ale także przewiduje zorganizowanie całego szeregu pracowni koniecznych do kompleksowego opracowania i zabezpieczenia zbiorów, pomieszczeń umożliwiających prowadzenie prac badawczych wraz z odpowiednim zapleczem socjalnym dla wizytujących archeologów.
Etapy prac
Zadanie realizowane będzie w czterech etapach.
Pierwszy etap obejmował wykonanie projektu koncepcyjnego architektoniczno-budowlanego, wykonanie oceny stanu technicznego konstrukcji oraz wstępnego kosztorysu przedsięwzięcia.
Drugi – obecny – etap obejmować będzie wykonanie projektu budowlanego i technicznego całego przedsięwzięcia wraz z uzyskaniem wszystkich niezbędnych pozwoleń, przeprowadzenie rozległych badań archeologicznych, gdyż inwestycja polega na zaadaptowaniu obiektu zabytkowego i obejmuje powierzchnie z tymi obiektami związane. W ramach drugiego etapu zostanie przeprowadzone odgruzowanie wszystkich obiektów związanych z inwestycją, wszystkie niezbędne rozbiórki uszkodzonych dachów, murów i wywiezienie zebranego gruzu. Następnie zostaną wykonane wszystkie prace polegające na wzmocnieniu pozostałych, zachowanych murów oraz na wyeksponowaniu substancji oryginalnej.
W trzecim etapie zostaną wykonane wszystkie prace budowlane na obiektach przygotowanych w ramach II etapu, czyli wykonanie dachów, murów, położenie wszystkich przewidzianych instalacji (elektrycznej, wodno-kanalizacyjnej, wentylacyjnej, sieci komputerowych i ogrzewania), przygotowanie do zagospodarowania i wykończenie wszystkich pomieszczeń.
Natomiast czwarty etap obejmować będzie wyposażenie obiektu umożliwiające jego uruchomienie czyli umeblowanie, w tym w meble specjalistyczne związane w funkcją obiektu, sprzęt specjalistyczny i aparaturę przewidywaną jako wyposażenie pracowni oraz zamontowanie i uruchomienie systemu wysokiego składowania w pomieszczeniach magazynowych.
Spodziewane efekty
Efektem ukończenia zadania budowy Studyjnego Magazynu Archeologicznego będzie rozwiązanie problemu zabezpieczania, przechowywania, konserwacji i opracowywania zabytków archeologicznych.
Planowane przedsięwzięcie powinno rozwiązać wspomniane problemy na poziomie regionalnym (w województwie dolnośląskim), ale może stać się inspiracją i wzorcem do rozwiązania problemu w skali ogólnopolskiej. Funkcjonowanie Studyjnego Magazynu Archeologicznego nie tylko rozwiąże problemy związane z magazynowaniem zabytków archeologicznych, ale – mając na uwadze planowane pomieszczenia ekspozycyjne – przyczyni się do upowszechniania rezultatu badań archeologicznych i większego zrozumienia celowości ich prowadzenia, jak i przyczyn ustawowej ochrony tej części dziedzictwa historycznego. Przybliżenie rezultatu prac archeologicznych powinno przyczynić się także do zwiększenia społecznego szacunku i ochrony stanowisk archeologicznych.
Finansowanie
Na rozpoczęty w roku 2023 II etap prac związanych z budową Studyjnego Magazynu Archeologicznego, Stowarzyszenie „Castellum” otrzymało dotację ze środków budżetu państwa w wysokości 5.917.866,87 zł.
Jednostką udzielającą dotacji jest Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, która na podstawie zawartej ze stowarzyszeniem umowy sfinansowała realizację zadania publicznego w myśl art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE.